Wat is dat toch met katten en spreekwoorden? Er zijn heel wat spreekwoorden, gezegdes en uitdrukkingen waar ons geliefde huisdier in voorkomt. We gebruiken ze regelmatig, maar al te vaak zonder te weten waar ze vandaan komen of wat ze nu precies betekenen. In dit blog verklaren we drie bekende ‘katten spreekwoorden’.
De kat uit de boom kijken
Dit is een typisch Nederlands gezegde dat de voorzichtige, behoedzame kant van de kat benadrukt. Het betekent dat iemand afwachtend is en eerst de situatie bekijkt voordat hij actie onderneemt. Het gaat over voorzichtigheid, niets overhaast doen en de tijd nemen om goed te kijken wat er gebeurt. Mensen die de kat uit de boom kijken springen niet zomaar ergens in, maar willen eerst zeker weten dat het veilig of de moeite waard is om mee te doen.
Het spreekwoord is ontstaan door het natuurlijke gedrag van katten. Katten zijn van nature voorzichtige dieren. Ze onderzoeken hun omgeving nauwkeurig voordat ze ergens op af gaan. Als er iets spannends gebeurt, bijvoorbeeld een onbekend geluid, zullen ze vaak van een afstandje toekijken voordat ze besluiten dichterbij te komen. Net als een kat die eerst veilig in een boom zit en rustig de omgeving in zich opneemt, voordat hij naar beneden komt om te checken wat er aan de hand is.
De kat in het donker knijpen
De kat in het donker knijpen betekent dat iemand in het geheim, buiten het zicht van anderen, iets doet wat eigenlijk niet mag. Het spreekwoord verwijst naar stiekem gedrag, vaak met een ondeugende ondertoon. Het idee is dat in het donker (wanneer niemand kijkt) mensen sneller geneigd zijn om dingen te doen, die ze overdag niet zouden durven. Denk bijvoorbeeld aan iemand die overdag een streng dieet volgt, maar ‘s nachts toch even zijn bed uit gaat om een paar koekjes te eten. Of iemand die getrouwd is, maar er in het geheim een ander op nahoudt.
Dit spreekwoord is al eeuwenoud en komt voort uit de gedachte dat katten, net als mensen, in het donker wel eens dingen doen die ze anders niet zouden doen. Katten zijn nachtdieren en zijn vaak actief in het donker. Dat geeft ze iets mysterieus en maakt ze ietwat ondeugend.
De kat op het spek binden
De kat op het spek binden heeft niets met koken te maken. Dit spreekwoord gebruik je wanneer je iemand in een verleidelijke situatie brengt, waarbij je bijna zeker weet dat diegene zal toegeven aan de verleiding. Bijvoorbeeld wanneer iemand op dieet is en je speciaal voor hem iets op tafel zet dat hij heel erg lekker vindt. De kans is dan groot dat hij toch iets van dat lekkers zal nemen. Je legt iemand dus een uitdaging voor die ze eigenlijk niet kunnen weerstaan. Net zoals je een kat niet kunt vertrouwen wanneer je een stuk spek voor zijn neus legt.
Katten staan erom bekend dat ze vleesliefhebbers zijn en in de tijd dat dit spreekwoord ontstond, was spek waardevol voedsel. Het was smakelijk, voedzaam en iets waar mensen en dieren dol op waren. Door ‘een kat op het spek’ te binden, geef je een kat een onmogelijke opdracht: stilzitten naast een hoop lekkers zonder het aan te raken. Zo ontstond deze uitdrukking als een vergelijking voor verleiding waar je maar moeilijk weerstand aan kunt bieden.
